تصاویری از دانشگاه سیستان و بلوچستان زیبا ترین دانشگاه کشور آيا
تا به حال اتفاق افتاده است که دوستتان از شما پولي بخواهد و
بگوييد:«جيب‌هايم پر از خالي است»؟ هر کدام از ما در طول روز با ديگران و
حتي با خودمان سخن مي‌گوييم بي‌آن‌که آگاه به اين مطلب باشيم که چه‌قدر
هنري صحبت مي‌کنيم. ما در سخنان خود از آرايه‌هاي زيادي براي انتقال
مفاهيم بهره مي‌بريم. پس جواب دادن به سؤال‌هايي که هر روز با آن‌ها
سروکار داريم نبايد خيلي سخت باشد.
در ادامه شيوه‌ي خواندن و جواب دادن به سؤالات آرايه‌ها را با هم مرور مي‌کنيم.
در ادامه شيوه‌ي خواندن و جواب دادن به سؤالات آرايه‌ها را با هم مرور مي‌کنيم.
آرايه‌هاي ادبي را از کجا بياموزيم؟
در ابتدا بايد بدانيم هر آرايه‌ي ادبي چيست و چه مفهومي دارد.
توضيح بسياري از آرايه‌هاي ادبي در کتاب درسي موجود است اما براي بررسي بيش‌تر مي‌توانيد به کتاب آرايه‌هاي ادبي رشته‌ي علوم انساني مراجعه کنيد. هم‌چنين مي‌توانيد از کتاب‌هاي کمک‌آموزشي شرح آرايه‌هاي ادبي استفاده کنيد.
وقتي مفهوم آرايه‌هاي ادبي را آموختيم بايد چه‌کار کنيم؟
پس از اين‌که آموختيد مثلاً جناس چيست بايد مثال‌هاي زيادي را در مورد جناس بررسي کنيد. شعرهاي کتاب درسي، بهترين منبع براي تمرين بيش‌تر است. سعي کنيد شعرهاي کتاب درسي را بررسي کنيد و بيت‌هايي را که آرايه‌ي جناس دارند استخراج کنيد.
چگونه بيت‌هاي کتاب درسي را بخوانيم؟
مطلب مهم اين است که ما هيچ‌گاه آرايه‌هاي هر بيت را حفظ نمي‌کنيم بلکه با دانستن قانون هر آرايه با هر بار ديدن يک بيت، به آرايه‌هاي آن پي مي‌بريم.
دو نوع آرايه وجود دارد: بعضي آرايه‌ها را مي‌توان با توجه به ظاهر بيت تشخيص داد مثل جناس يا مراعات‌النظير؛ اما براي تشخيص بعضي از آرايه‌ها نياز داريم که مفهوم شعر را دريابيم. براي مثال در بيت:
آيينه‌ي سکندر جام مي است بنگر
تا بر تو عرضه دارد احوال ملک دارا
حتماً بايد توضيحات کتاب درسي را بدانيد تا متوجه شويد«جام مي» استعاره از قلب عارف است.
سعي کنيد براي هر آرايه، مثال‌هاي زيادي را در حافظه داشته باشيد. مثلاً در آرايه‌ي ايهام بايد کلماتي را که ايهام‌خيز است بدانيد. براي مثال، عود، مردم، مدام، بدر و بسياري از کلمات مشابه که مستعد ايهام است؛ با ديدن آن‌ها در هر بيتي به وجود آرايه‌ي ايهام شک‌کنيد. هم‌چنين در مورد آرايه‌هاي ديگر مثل کنايه و استعاره اين روش را به کار گيريد. در کنکور هميشه بيت يا ابياتي از خارج کتاب درسي مطرح مي‌شود که با تسلط بر اشعار کتاب و البته تمرين مي‌توان به آن‌ها پاسخ داد.
در کنکور معمولاً 3 سؤال از بخش آرايه‌ها مطرح مي‌شود. به بررسي 2 سؤال آرايه‌هاي کنکور 90 مي‌پردازيم:
- ترتيب درست ابيات زير از نظر داشتن آرايه‌هاي (ايهام- تلميح- جناس- حسن تعليل- کنايه) در کدام گزينه آمده است؟
الف) من آن حسن غريبم کاروان آفرينش را
که جاي سيلي اخوان بود نيل بناگوشم
ب) من که باشم کز چو من بي‌قدر ياد آورده‌اي
نامه از ننگ همين معني به خود پيچيده است
ج) بال پرواز فلک داري و قانع شده‌اي
که به بزمي که روي جاي به بالا گيري
د) اي دل دويدن از پي آن بي‌وفا بس است
گر تو هنوز سير نگشتي مرا بس است
هـ) جز قلب تيره هيچ نشد حاصل و هنوز
باطل در اين خيال که اکسير مي‌کنند
1) الف-ب-ج-هـ-د 2) الف-ب-هـ-د-ج 3) هـ-الف-ج-ب-د
4) هـ-الف-ب-د-ج
در اين سؤالات به بررسي آرايه‌هاي واضح‌تر مثل حسن تعليل يا ايهام بگرديد. مثلاً ممکن است همه‌ي ابيات داده‌شده، آرايه‌ي کنايه داشته باشند ولي معمولاً حسن تعليل در يکي از ابيات يافت مي‌شود. مثل اين سؤال که گزينه‌ي«3»، پاسخ درست است.
معمولاً سؤالي به اين شکل مطرح مي‌شود که در بيت روبه‌رو کدام آرايه‌هاي ادبي يافت مي‌شود.
در اين سؤالات گزينه‌ها را بررسي کنيد.
- در بيت«وگر گويد نهم رخ بر رخ ماه - بگو با رخ برابر چون شود شاه» کدام آرايه‌هاي ادبي يافت مي‌شود؟
1) کنايه، جناس تام، ايهام، استعاره
2) کنايه، جناس ناقص، ايهام، اسلوب معادله
3) تشبيه، جناس تام، مراعات‌النظير، ايهام تناسب
4) اسلوب معادله، جناس ناقص، مراعات‌النظير، استعاره
اين بيت، اسلوب معادله ندارد؛ پس گزينه‌ي 2 و 4 حذف مي‌شود. به نظر مي‌رسد تشبيه هم در اين بيت يافت نمي‌شود. پس گزينه‌ي 3 هم حذف مي‌شود و پاسخ، گزينه‌ي 1 است.
در کتاب زبان فارسي سال سوم در بخشي به آرايه‌ها اشاره شده است. حتماً آن را مطالعه کنيد.
در پاسخ به سؤالات آرايه‌هاي ادبي، کمي هنري فکر کنيد.
در ابتدا بايد بدانيم هر آرايه‌ي ادبي چيست و چه مفهومي دارد.
توضيح بسياري از آرايه‌هاي ادبي در کتاب درسي موجود است اما براي بررسي بيش‌تر مي‌توانيد به کتاب آرايه‌هاي ادبي رشته‌ي علوم انساني مراجعه کنيد. هم‌چنين مي‌توانيد از کتاب‌هاي کمک‌آموزشي شرح آرايه‌هاي ادبي استفاده کنيد.
وقتي مفهوم آرايه‌هاي ادبي را آموختيم بايد چه‌کار کنيم؟
پس از اين‌که آموختيد مثلاً جناس چيست بايد مثال‌هاي زيادي را در مورد جناس بررسي کنيد. شعرهاي کتاب درسي، بهترين منبع براي تمرين بيش‌تر است. سعي کنيد شعرهاي کتاب درسي را بررسي کنيد و بيت‌هايي را که آرايه‌ي جناس دارند استخراج کنيد.
چگونه بيت‌هاي کتاب درسي را بخوانيم؟
مطلب مهم اين است که ما هيچ‌گاه آرايه‌هاي هر بيت را حفظ نمي‌کنيم بلکه با دانستن قانون هر آرايه با هر بار ديدن يک بيت، به آرايه‌هاي آن پي مي‌بريم.
دو نوع آرايه وجود دارد: بعضي آرايه‌ها را مي‌توان با توجه به ظاهر بيت تشخيص داد مثل جناس يا مراعات‌النظير؛ اما براي تشخيص بعضي از آرايه‌ها نياز داريم که مفهوم شعر را دريابيم. براي مثال در بيت:
آيينه‌ي سکندر جام مي است بنگر
تا بر تو عرضه دارد احوال ملک دارا
حتماً بايد توضيحات کتاب درسي را بدانيد تا متوجه شويد«جام مي» استعاره از قلب عارف است.
سعي کنيد براي هر آرايه، مثال‌هاي زيادي را در حافظه داشته باشيد. مثلاً در آرايه‌ي ايهام بايد کلماتي را که ايهام‌خيز است بدانيد. براي مثال، عود، مردم، مدام، بدر و بسياري از کلمات مشابه که مستعد ايهام است؛ با ديدن آن‌ها در هر بيتي به وجود آرايه‌ي ايهام شک‌کنيد. هم‌چنين در مورد آرايه‌هاي ديگر مثل کنايه و استعاره اين روش را به کار گيريد. در کنکور هميشه بيت يا ابياتي از خارج کتاب درسي مطرح مي‌شود که با تسلط بر اشعار کتاب و البته تمرين مي‌توان به آن‌ها پاسخ داد.
در کنکور معمولاً 3 سؤال از بخش آرايه‌ها مطرح مي‌شود. به بررسي 2 سؤال آرايه‌هاي کنکور 90 مي‌پردازيم:
- ترتيب درست ابيات زير از نظر داشتن آرايه‌هاي (ايهام- تلميح- جناس- حسن تعليل- کنايه) در کدام گزينه آمده است؟
الف) من آن حسن غريبم کاروان آفرينش را
که جاي سيلي اخوان بود نيل بناگوشم
ب) من که باشم کز چو من بي‌قدر ياد آورده‌اي
نامه از ننگ همين معني به خود پيچيده است
ج) بال پرواز فلک داري و قانع شده‌اي
که به بزمي که روي جاي به بالا گيري
د) اي دل دويدن از پي آن بي‌وفا بس است
گر تو هنوز سير نگشتي مرا بس است
هـ) جز قلب تيره هيچ نشد حاصل و هنوز
باطل در اين خيال که اکسير مي‌کنند
1) الف-ب-ج-هـ-د 2) الف-ب-هـ-د-ج 3) هـ-الف-ج-ب-د
4) هـ-الف-ب-د-ج
در اين سؤالات به بررسي آرايه‌هاي واضح‌تر مثل حسن تعليل يا ايهام بگرديد. مثلاً ممکن است همه‌ي ابيات داده‌شده، آرايه‌ي کنايه داشته باشند ولي معمولاً حسن تعليل در يکي از ابيات يافت مي‌شود. مثل اين سؤال که گزينه‌ي«3»، پاسخ درست است.
معمولاً سؤالي به اين شکل مطرح مي‌شود که در بيت روبه‌رو کدام آرايه‌هاي ادبي يافت مي‌شود.
در اين سؤالات گزينه‌ها را بررسي کنيد.
- در بيت«وگر گويد نهم رخ بر رخ ماه - بگو با رخ برابر چون شود شاه» کدام آرايه‌هاي ادبي يافت مي‌شود؟
1) کنايه، جناس تام، ايهام، استعاره
2) کنايه، جناس ناقص، ايهام، اسلوب معادله
3) تشبيه، جناس تام، مراعات‌النظير، ايهام تناسب
4) اسلوب معادله، جناس ناقص، مراعات‌النظير، استعاره
اين بيت، اسلوب معادله ندارد؛ پس گزينه‌ي 2 و 4 حذف مي‌شود. به نظر مي‌رسد تشبيه هم در اين بيت يافت نمي‌شود. پس گزينه‌ي 3 هم حذف مي‌شود و پاسخ، گزينه‌ي 1 است.
در کتاب زبان فارسي سال سوم در بخشي به آرايه‌ها اشاره شده است. حتماً آن را مطالعه کنيد.
در پاسخ به سؤالات آرايه‌هاي ادبي، کمي هنري فکر کنيد.
سوال و جواب کنکور سراسری خارج از کشور ریاضی
ثبت نام زودتر از موعد مقرر دانش آموزان در سال تحصيلي 92-91